Պատմաբանասիրականն ինստիտուտի հիմնադիր ֆակուլտետներից է, ստեղծվել է 1935 թվականին: Նրա առաջին վարիչը արձակագիր Անդրանիկ Հովսեփյանն էր (1935-38թթ.): Տարբեր տարիներ իբրև դեկան ֆակուլտետում պաշտոնավարել են դոցենտներ Սաքո Սարգսյանը, Հայկազ Գյուրջյանը, Զարիկ Շահնազարյանը, պրոֆեսորներ Սենեքերիմ Մելքոնյանը, Սևակ Արզումանյանը, Էմմա Հովհաննիսյանը, դոցենտ Ռուդոլֆ Սիմոնյանը, պատմ. գիտ. դոկտոր Սարգիս Պետրոսյանը, 2007-ից ֆակուլտետը ղեկավարում է բան. գիտ. դոկտոր, պրոֆեսոր Սերգո Հայրապետյանը: Նախապես ֆակուլտետը կոչվել է լեզվագիտական, ավելի ուշ` բանասիրական, ներկայումս` պատմաբանասիրական` իր 4 բաժիններով` հայոց լեզվի և գրականության, լրագրության, պատմության և իրավագիտության: Նրա առաջին երախտավոր դասախոսներից էին գրականագետներ Արշավիր Մխիթարյանը, Սաքո Սարգսյանը, Հեկտոր Ռշտունին, Ալեքսանդր Բաբասյանը, Սարգիս Խաչատրյանը, Անահիտ Ամիրյանը, ավելի ուշ` լեզվաբաններ Արարատ Ղարիբյանը, Գուրգեն Սևակը, Սերգեյ Աբրահամյանը, Վաղարշակ Քոսյանը, Սենեքերիմ Մելքոնյանը, Բելա Եսաջանյանը, գրականագետներ Մայիս Ավդալբեկյանը, Նորայր Դաբաղյանը, պատմաբաններ Հրանտ Գևորգյանը, Հարություն Քոթանջյանը, Ս. Շլեպչյանը, Գևորգ Ղարիբջանյանը:

 Ֆակուլտետի հիմքի վրա հետագայում կազմավորվեցին այսօր արդեն ինքնուրույն գործող մանկավարժության և օտար լեզուների ֆակուլտետները: Ուսումնական գործին զուգընթաց` ֆակուլտետը միշտ ապրել է նաև գիտական լիարժեք կյանքով, այստեղ հայ լեզվաբանության և գրականության, հայոց պատմության բազմաթիվ արժեքավոր աշխատություններ են լույս ընծայվել, տասնյակ գիտնականներ են ծնունդ առել` լեզվաբաններ Ս. Մելքոնյան, Հ. Հարությունյան, Խ. Բադիկյան, Հ. Հակոբյան, Ս. Հայրապետյան,  գրականագետներ Վ. Կիրակոսյան, Հ. Հակոբջանյան, պատմաբաններ Մ. Զուլալյան, Ս. Պետրոսյան և ուրիշներ: Այս ֆակուլտետում են սովորել հայ նոր քնարերգության մեծերից մեկը` Հովհ. Շիրազը, բանաստեղծներ Շ. Թորոսյանը, Ք. Գրիգորյանը, Լ. Թորոսյանը, արձակագիրներ Հ. Հակոբջանյանը, Լ. Խեչոյանը, քաղաքական, հասարակական ու մշակույթի բազմաթիվ գործիչներ, մայրենի լեզվի և գրականության հազարավոր ուսուցիչներ:

 2008-ից ֆակուլտետում իրականացվում է նաև մագիստրոսական ուսումնառություն` հայոց լեզու, հայ գրականություն, պատմություն եւ իրավագիտություն մասնագիտություններ գծով:

   Այսօր ֆակուլտետում աշխատում է վաստակաշատ ու սիրված դասախոսների մի մեծ համաստեղություն` Ս. Մելքոնյան, Ս. Պետրոսյան, Ս. Կուրազյան, Ս. Հայրապետյան, Ե. Վարդանյան, Ա. Հակոբյան և ուրիշներ:

  Ֆակուլտետն ապրում է ուսանողական բուռն ու աշխույժ կյանքով, ունի ձևավորված գեղեցիկ ու բարի ավանդույթներ: 

Պատմաբանասիրական ֆակուլտետի դեկան` Սերգո Հայրապետյան

ԱՄԲԻՈՆՆԵՐ

1. ՀԱՅՈՑ ԼԵԶՎԻ ԵՎ ՆՐԱ ԴԱՍԱՎԱՆԴՄԱՆ ՄԵԹՈԴԻԿԱՅԻ ԱՄԲԻՈՆ
2. ՀԱՅ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ, ՆՐԱ ԴԱՍԱՎԱՆԴՄԱՆ ՄԵԹՈԴԻԿԱՅԻ ԵՎ ԼՐԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԱՄԲԻՈՆ
3. ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ, ԻՐԱՎԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՆՐԱՆՑ ԴԱՍԱՎԱՆԴՄԱՆ ՄԵԹՈԴԻԿԱՆԵՐԻ ԱՄԲԻՈՆ